O Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Psychicznego im. prof. Antoniego Kępińskiego Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie (UCZP) opowiada jego Kierownik - dr Agata Dimter z O/K Psychiatrii Dorosłych, Dzieci i Młodzieży.

Czym dokładnie jest UCZP?

UCZP, choć jest jej odrębną strukturą, to funkcjonuje w oparciu o jednostki Kliniki Psychiatrii Dorosłych. Jej zadaniem jest realizacja programu pilotażowego reformy ochrony zdrowia psychicznego.

Pilotaż obejmuje populację zamieszkałą na terenie 3 centralnych dzielnic Krakowa- Śródmieścia I i II oraz Czerwonego Prądnika. Leczenie pacjentów nie ulega zmianie i nie wymaga żadnych kwalifikacji.

Co jest wyjątkowego w tym programie?

Cała reforma psychiatrii, o którą środowisko psychiatryczne lobbowało już od wielu lat, za wzmocnieniem opieki środowiskowej, ograniczając opiekę stacjonarną tylko do niezbędnej. Oznacza to pomoc w miejscu gdzie pacjent funkcjonuje, gdzie pracuje zawodowo, ma rodzinę i przyjaciół. Forma hospitalizacji na oddziale izolowała go od kontekstu, w którym żył.

To, co nas wyróżnia, to szczególnie dwie rzeczy:

• pilotaż na terenie Polski jest realizowany przez blisko 30 jednostek, więc na skalę całego kraju to niedużo. Jesteśmy zatem pośród nielicznej, bardzo elitarnej grupy co z pewnością jest nobilitujące dla Szpitala Uniwersyteckiego,
• na tle innych centrów zdrowia psychicznego, wyróżnia nas ogromne zaplecze struktur wspierających, z których mogą korzystać pacjenci zarówno z UCZP jak i Ci spoza. Współpracujemy ze Środowiskowym Centrum Zdrowia Psychicznego - czyli opieką już nie medyczną, natomiast pozwalającą pacjentowi płynnie przechodzić od leczenia, którym zajmuje się szpital, do dynamicznego i nieograniczonego funkcjonowania w społeczeństwie. W ramach tych struktur są warsztaty terapii zajęciowej, kluby seniora, jest też program przygotowujący do powrotu do pracy zawodowej. Mamy wyjątkowo dobrą współpracę między częścią społeczną a medyczną. To ogrom możliwości, biorąc pod uwagę także zaplecze finansowe.

W strukturze Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Psychicznego znajdują się też nasi partnerzy - podwykonawcy, udzielający pomocy w 6 lokalizacjach w obrębie obszaru pilotażu. Gwarantuje to udzielanie świadczeń w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zamieszkania pacjenta. Wykaz ośrodków i ulic wchodzących w rejon pilotażu znajduje się na stronie pilotażu - uczp-krakow.pl oraz stronie Szpitala Uniwersyteckiego.

Kto może w wziąć udział w pilotażu?

Należy podkreślić, że zgłosić może się każdy. Nikt nie musi się też zapisywać w żaden szczególny sposób. Ideą UCZP jest objęcie opieką pewnego obszaru. Tym terenem jest dla nas Śródmieście i Prądnik Czerwony. Każdy zamieszkały na tym terenie może być objęty opieka, jeżeli się do nas zgłosi i będzie miał taką potrzebę. Pilotaż na chwilę obecną jest przeznaczony dla pacjentów dorosłych, po 18 roku życia. Górna granica wieku nie jest określona. Program nie obejmuje niektórych zaburzeń, jednakże jeżeli pacjent będzie kwalifikował się do części, która nie jest kontraktowana w UCZP, nie oznacza to, że nie zostanie przez nas zaopiekowany. Jeżeli istnieje potrzeba skierowania pacjenta do specjalistycznej jednostki, to my także tym się zajmiemy. Mimo, że wyłączone z tego pilotażu jest leczenie dzieci i młodzieży czy leczenie uzależnień, nie znaczy to, że się tymi pacjentami nie opiekujemy. Każdy dostanie pomoc.

W jaki sposób można zgłosić się do Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Psychicznego?

Struktura UCZP oparta jest o punkt zgłoszeniowo koordynacyjny. Jest to pierwsze miejsce, do którego pacjent może się zgłosić. Tutaj też - po zebraniu wywiadu - pacjent uzyskuje informacje czy będzie przyjęty natychmiast w trybie nagłym, gdy sytuacja jest pilna (w ciągu trzech dni zostanie mu wyznaczony termin przyjęcia), czy też w trybie zwyczajnym - uda się do lekarza w pierwszym wolnym terminie. Pacjent może zostać w opiece ambulatoryjnej, albo zostać skierowany do oddziału dziennego.

W ramach centrum mamy działające 3 oddziały dzienne – Oddział Zaburzeń Nastroju i Emocji, gdzie pacjenci trafiają głównie do grup terapeutycznych. Leczymy tam przede wszystkim osoby z rozpoznanymi zaburzeniami nerwicowymi oraz zaburzeniami osobowości - do 55 roku życia.

Pacjent może zostać skierowany również do Oddziału Dziennego Psychogeriatrycznego, (grupa 55 plus) lub  do Oddziału Dziennego Leczenia Psychoz. Mamy do dyspozycji także inne oddziały dzienne jak Oddział Dzienny Rehabilitacyjny czy Oddział Dzienny Leczenia Uzależnień . Choć nie należą do UCZP, a do Kliniki, to jeżeli zaistnieje taka potrzeba, obejmujemy naszych pacjentów taką, wysokospecjalistyczną opieką. Tak szeroki wachlarz wyspecjalizowanych dziennych oddziałów gwarantuje dedykowaną ofertę skierowaną do naszych podopiecznych.

Trzy oddziały stacjonarne są bazą, do której może trafić pacjent, nie będący w stanie w tym momencie swojego chorowania, uczestniczyć w leczeniu ambulatoryjnym albo dziennym.

Co to jest Zespół Leczenia Środowiskowego?

Mamy zespół lekarzy, pielęgniarek i psychologów, którzy przychodzą do domu pacjenta. Tam odbywa się terapia i leczenie farmakologiczne, ewentualnie pomoc pielęgniarska. Pilotaż w ten sposób obejmuje opieką całe rodziny. Mamy też bazę w postaci Zakładu Terapii Rodzin, który obejmuje ambulatoryjną opieką pary w kryzysach małżeńskich, w kryzysach rodzinnych, czy też rodziny z osobą chorującą psychicznie.

A jak wygląda leczenie?

Standardowo opiekę rozpoczynamy od postawienia diagnozy. Ta pierwsza, diagnostyczna wizyta jest konieczna, abyśmy mogli ustalić w jaki sposób możemy polepszyć stan pacjenta. Ustalamy czy pomoc ograniczy się do farmakoterapii, czy zaoferujemy pacjentowi także psychoterapię, czy też wsparcie musi być zintegrowane, np. z pomocą naszego pracownika socjalnego, z opieką społeczną, czy z innymi strukturami środowiskowymi. Gdy pojawia się młody człowiek, który ma pierwsze rozpoznanie psychozy, to to w jaki sposób przeprowadzimy leczenie jest bardzo ważne. Zarówno dla tego jak będzie funkcjonował w najbliższym czasie, kiedy wróci na studia ale też czy je skończy, będzie pracował zawodowo, jak będzie funkcjonował za 10-20 lat.

Podobnie jest w przypadku osób w kryzysie lub po śmierci kogoś bliskiego, osób z depresją  czy z chorobą dwubiegunową. Gdy trafiają do nas osoby z problemami lękowymi – nerwicowymi często wystarczające jest leczenie psychoterapeutyczne. Farmakoterapia nie jest wówczas konieczna.

Trudno powiedzieć jak będziemy leczyć dopóki nie zobaczymy konkretnego pacjenta, którego zawsze staramy się traktować indywidualnie i mieć baczenie na kontekst w jakim jest, żyje i funkcjonuje. Przecież każdy z nas jest inny.